02.05.2023 Digər

10 0

Bu sözləri Kommersant.az-a Qadın və Uşaqların Təhsilinə Dəstək İctimai Birliyinin sədri Sevinc Fədai 7 yaşlı uşağın məşq zamanı müəlliminin etdiyi hərəkətlər zamanı vəfat etməsindən danışarkən deyib.

Sevinc Fədai qeyd edib ki, bu kimi halların baş vermə səbəblərindən biri də adekvat nəzarətin olmamasıdır:

“Nəzarət təkmilləşdirilməli, məşqçilər və digər böyüklər üçün təlimlər təşkil edilməli, uşaqlar üçün təhlükəsiz mühit yaradılmalıdır. İdman zallarında uşaqlara qarşı zorakılığın qarşısının alınması xüsusi proqram və dövlət səviyyəsində tədbirləri birləşdirən çoxşaxəli yanaşma tələb edir. Uşaqların müdafiə siyasətləri işlənib-hazırlanmalı və həyata keçirilməsi: İdman zallarının həm təlimçilərin, həm uşaqların, həm də böyüklərin davranışlarına dair gözləntiləri əks etdirən aydın proqramları olmalıdır. Bu proqram nəzarət, nizam-intizam və hesabat prosedurları kimi məsələləri həll etməlidir.

Məşqçilər üçün təlimlər təşkil edilməlidir. İdman zalında uşaqlarla işləyən bütün məşqçilər və digər böyüklər zorakılığın tanınması və qarşısının alınması üzrə təlim keçməlidirlər. Bu təlim zorakılıq əlamətlərinin müəyyən edilməsi, uşaq inkişafının başa düşülməsi, onlarla ünsiyyət üsulları və s. mövzuları əhatə etməlidir.

İdman salonları uşaqlarla işləyən bütün yetkinlər üzərində zorakılıq və ya sui-istifadə tarixçələrinin olmamasına əmin olmaq üçün yoxlanış və araşdırma aparmalıdır. Həmçinin, müsbət idman zalı mədəniyyəti yaradılmalı, bütün üzvlər arasında hörmət və xeyirxahlıq təbliğ edilməlidir.

Dövlət isə qaynar xətlər və ya digər hesabat mexanizmləri yaratmaqla idman zallarında zorakılıq halları barədə məlumatların verilməsini təşviq edə bilər”.

Birlik sədrinin qeyd edib ki, araşdırmalar göstərir ki, yüksək stress səviyyəsi, təlimçi və zala gələn idmançıların psixi sağlamlıq problemləri, rəqabət mühiti idman zallarında fiziki zorakılıqdan istifadə ehtimalının artmasına səbəb ola bilir:
“ Bu üsula əsasən rəqibləri ilə döyüşlərdə uğursuzluğa düçar olmuş şəxslər əl atır. Yəni özlərini uşaqlara qarşı zorbalıq edərək, onları təhqir edərək təsdiqləməyə çalışırlar. Bu baxımdan təlimçi seçimində diqqətli olmaq lazımdır. Məşqçilər fiziki cəhətdən tükəndikdə əsəbi və gərgin olur, zorbalığa əl atır və özlərini uşaqları aşağılayaraq təsdiq etməyə çalışırlar. Fiziki zorakılıq isə heç vaxt məqbul həll yolu deyil və idman zallarında onun baş verməsinin qarşısını almaq üçün tədbirlər görülməlidir. İlk növbədə, idman zallarında fiziki tükənmənin müəllim davranışına təsirini araşdırmaq lazımdır”.

“Belə vəziyyətdə valideyn nə etməlidir?” sualına cavab olaraq Sevinc Fədai bildirib ki, valideynlər uşaqları idman zallarına getdikləri zaman potensial təhlükələrdən qorumaq üçün bir neçə addım ata bilərlər:

“ 1.Valideynlər araşdırma aparmalı və təhlükəsizlik və uşaqların müdafiəsi baxımından yaxşı reputasiyaya malik idman zalı seçməlidirlər.

2. İdman zalı işçiləri ilə əlaqə saxlamalı və uşaqların müdafiəsi siyasətləri və uşaqlarla işləyən məşqçilər və digər böyüklər üçün təlimlər barədə soruşmalıdırlar.

3. Valideynlər məşğələlərə və ya oyunlara qatılaraq, övladlarının digər uşaqlar və böyüklər ilə münasibət və davranışlarını izləməli, onlara daha yaxşı bələd olmalıdırlar.

4. Valideynlər uşaqlarına şəxsi təhlükəsizlik strategiyalarını öyrətməlidirlər, məsələn, kimsə onları narahat hiss edərsə və ya yad adam onlara yaxınlaşarsa nə etməli?

5. Valideynlər övladlarını idman zalındakı təcrübələri, o cümlədən zorakılıq halları haqqında açıq və dürüst ünsiyyət qurmağa təşviq etməlidirlər.

6. Valideynlər övladlarının hərəkətlərinə nəzarət etməli və onlara pis rəftar edildiyini göstərə biləcək narahatlıq əlamətləri və ya davranış dəyişikliklərinə diqqət yetirməlidirlər”.

Sevinc Fədai onu da əlavə edib ki, idman müəllimi həm də pedaqoq, tərbiyəçi olmalıdır:
“Onların əsas diqqəti idmanla bağlı bacarıqları öyrətmək olsa da, onlar həm də tələbələrinin şəxsiyyət kimi inkişafında mühüm rol oynayırlar. İdman müəllimlərinin müsbət dəyərləri təbliğ etmək və idman vasitəsilə komanda işi, nizam-intizam və əzmkarlıq kimi həyati bacarıqları öyrətmək üçün unikal imkanları var. İdman müəllimləri idmanla əlaqəli bacarıqları öyrətməklə yanaşı, öz mövqelərindən tələbələrə sağlamlıq və sağlamlıq haqqında məlumat vermək üçün də istifadə edə bilərlər. Onlar tələbələrə fiziki fəaliyyətin və sağlam həyat tərzinin faydalarını öyrədə, onları sağlam vərdişlərə yiyələnməyə təşviq edə bilərlər. Bundan əlavə, idman müəllimləri tələbələri üçün nümunə ola bilər, tələbələrin öyrənə və təqlid edə biləcəyi müsbət davranış və dəyərlər nümayiş etdirə bilər.

Ümumilikdə, idman müəlliminin əsas diqqəti idmanla bağlı bacarıqlara yönəldilə bilsə də, onların tələbələrinin şəxsiyyət kimi inkişafında daha böyük rolu var”.

Birlik sədri son olaraq qeyd edib ki, valideynlər uşaqlarını qorumaq üçün addımlar ata bilsələr də, son nəticədə uşaqlar üçün təhlükəsiz və dəstəkləyici mühit təmin etmək idman zalının məsuliyyətidir: “Valideynlərin övladının təhlükəsizliyi ilə bağlı narahatlıqları varsa, bu barədə idman zalı rəhbərliyinə və işçilərinə məlumat verməli və müvafiq tədbirlər görməlidirlər.

Heç bir halda uşağa qarşı şiddəti bağışlamaq və bu davranışa başqa don geyindirmək olmaz. Övladına inanmaq və sahib çıxmaq, onu qorumaq lazımdır. Uşaqlıqda hüququ qorunmayan uşaq gələcəkdə də özü özünü və hüquqlarını qoruya bilmir.

Digər məktəb və zallarda da hadisənin şiddətindən asılı olaraq, məktəb rəhbərliyi, uşaqların müdafiəsi xidmətləri və ya hüquq-mühafizə orqanları kimi müvafiq qurumlarına məlumat verilməlidir. Əgər idman müəlliminin qeyri-münasib hərəkət etdiyi aşkar edilərsə, işinə xitam verilməsi və ya digər qanuni tədbirlər görülməlidir”.

Qeyd edək ki, aprelin 29-da Sumqayıtın Hacı Zeynalabdin qəsəbəsində 19 saylı məktəbin idman zalında 2016-cı il təvəllüdlü Fərid Bakarova ağır xəsarətlər yetirərək ölümünə səbəb olan 1994-cü il təvəllüdlü Mehman Xəlilov barəsində istintaq müddəti üçün 4 ay müddətinə həbs-qətimkan tədbiri seçib. Hazırda onun barəsində Cinayət Məcəlləsinin 126.3-cü (Qəsdən sağlamlığa ağır zərər vurma - ehtiyatsızlıqdan zərərçəkmiş şəxsin ölümünə səbəb olduqda) maddəsi ilə açılmış işin istintaqı davam etdirilir.